Heb jij jezelf laten zien?
Op de laatste dag van een driedaagse cursus, spreekt een groepsgenoot mij aan. ‘ Ik zie wel dat je veel vragen stelt en adviezen geeft. Maar wat leer jij hier? Heb jij jezelf wel laten zien? Heb jij met je buik erin gezeten?’ Ik wacht even met antwoorden en laat de vraag tot me doordringen.
Ervaringsleer
Als ik op donderdag naar Buitenplaats Vaeshartelt rij met de auto denk ik even, ‘ Wat heb ik mezelf aangedaan’. Drie dagen buiten vertoeven, de eerste twee dagen zelfs van 09.00-21.00 uur terwijl ik een enorme koukleum ben. Dus ik ben goed voorbereid: muts, shawl, handschoenen, drie broeken en 6 lagen bovenkleding waarvan een skibroek en ski-jas. Niet charmant en enigszins beperkt in beweging. Maar liever dit dan kou lijden. Want de temperatuur is tegen het vriespunt, het waait en er zijn buien voorspeld, voor alledrie de dagen. Maar goed, de cursus heet ‘ Ervaringsleer’. Dus laat het maar gebeuren.
Openheid
Daar staan we; 12 vreemden in een kring, waarvan twee begeleiders. We weten met zijn allen nog niet waar we aan beginnen. Ieder heeft zich op eigen initiatief ingeschreven. Een samengestelde groep van gemotiveerde mensen dus beter kan het niet starten. Tijdens het voorstelrondje zeg ik eerlijk dat ik opkijk tegen de kou. Een groepsgenoot zegt hetzelfde over regen. We glimlachen naar elkaar, openheid over zo iets kleins zorgt meteen voor een lach en gevoel van verbinding.
Diversiteit in behoefte, doel en resultaat
De dagen vullen zich van het gezamenlijk over een touw klimmen zonder hulpmiddelen, in een ritme klappen, tik- en balspellen tot het maken van een katapult. De ene opdracht volgt de andere. Al na enkele opdrachten valt het op dat telkens slechts een aantal groepsleden staan te juichen of geheel tevreden zijn met het resultaat. De evaluaties worden al snel bevragend naar elkaar: ‘ Hoezo ben je niet tevreden? Wat is voor jou een goed resultaat? Waarom zeg je dit niet tijdens het spel?’ Het blijkt dat iedereen zijn eigen doel, behoefte, verwachting en definitie van het resultaat heeft.
Oplopende emoties
Starten we voorzichtig, naarmate de tijd en meer opdrachten verstrijken, lopen de emoties steeds meer op; ‘Waarom liep je uit het spel? Daarna was je concentratie weg waardoor ons resultaat minder werd!’. ‘ Waarom gingen jullie koffie drinken? Daarmee lieten jullie ons in de steek!”. Er worden afspraken gemaakt over gewenst plezier, product, proces en procedures.
Wat is normaal?
Ik ben vooral verwonderd en verbaasd en vraag me af, ‘ Waarom maken mensen zich zo druk? Waarom raakt het gedrag van de ander hen zo?”. Een gevoel dat ik in mijn privé leven ook vaker ervaar. Ik herken het al mijn hele leven, van school tot werksituaties, tot privé. Geregeld word ik aangesproken dat bepaald gedrag van anderen niet binnen de ‘grenzen van het normale’ hoort. Maar wat is normaal? Wellicht heeft mijn ‘afwijkende’ normaliteitsgrens te maken met mijn opvoeding, die was ook niet ‘standaard’.
Kans om te groeien
‘Wat is dat bij mijzelf?’, bespreek ik ’s avonds met mijn lief. ‘Het is niet dat ik nooit geïrriteerd raak in het leven. Maar in deze dagen gebeurt dat gewoon niet. En het is ook niet dat ik mijn buik niet open heb of niet uitspreek wat ik denk. Ik zie, stel vragen en soms geef ik adviezen maar niet omdat ik het vreemd vind wat anderen doen.’ ‘Ja, zo ben jij’, zegt mijn lief. Ja, dat klopt, ‘ Maar misschien ontneem ik mijzelf of anderen wel de kans om te groeien doordat ik er niet zo snel een probleem van maak?”.
Door wrijving ontstaat glans
Want los van de vraag of het normaal of geen normaal gedrag is. Groepsleden storen zich aan elkaar en spreken dit uit. En juist door het uiten van deze irritaties, lijken groepsleden meer inzicht in hun gedrag te krijgen inclusief welk effect dat kan hebben op de ander. Dus juist door de wrijving ontstaat er glans.
Impasse
Op de tweede dag raakt een groepsgenoot dusdanig verveeld van de opvolging van opdracht – evaluatie – opdracht, dat hij neigt de knuppel in het hoenderhok te gooien. ‘ Op deze manier ga ik niet verder’ , zegt hij. ‘ Ik mis het doel, de meerwaarde.’ De begeleiding komt onder vuur te staan: ‘Moeten jullie niet ingrijpen?’. De groep komt in een impasse. Nu deze groepsgenoot het zo stellig zegt, herken ik het ook. Ik doe mee en heb zeker plezier maar begin ook wel genoeg te krijgen van dit patroon. Het zou wat diepgaander mogen.
Verantwoordelijkheid
Er wordt gesproken over behoeftes. Ik vraag me af en zeg: ‘We zijn hier toch niet om het perfecte team te worden? Althans dat is niet mijn behoefte. Want na deze cursus zien we elkaar misschien wel nooit meer, in ieder geval niet in deze samenstelling.’ De begeleiding legt het terug. ‘ Welke behoefte heb ik dan? Heeft de groep? En hebben we hier de begeleiders voor nodig om dit te geven of alleen onszelf? Het stopzetten van het spel zorgt hierdoor voor een kentering in het proces. We nemen als groep de regie en delen onze behoeften. ‘Wauw! Geweldig wat hier gebeurt, is het enige dat ik kan denken en voel. Ik zie het groepsproces en de fases waar we door heengaan en ben er onderdeel van. We nemen de verantwoordelijkheid terug. Geen irritatie, wel emotie.
Behoeften
We willen niet alleen weten hoe we een ‘best performance team worden’ maar weten wat ieders doel is, elkaar beter leren kennen, meer afwisseling in de vorm van opdrachten en (confronterende) feedback krijgen zodat we als persoon met meer inzichten deze cursus verlaten. Mijn behoefte is vooral ervaren en niet teveel op de voorgrond staan (dat doe ik al genoeg), daarnaast wil ik graag de andere groepsleden leren kennen. Hoe mooi om 11 nieuwe mensen te leren kennen?
Hier leef ik voor!
Met de eerste twee behoeften ben ik vanaf dag één volop mee bezig. Aan mijn tweede behoefte geef ik vanaf dat moment ook volop ruimte waardoor er een mooi intiem en open gesprek ontstaat tijdens de avondmaaltijd. Weer WAUW, ja, dit is waarvoor ik leef!
Feedback
‘Je hoeft jezelf niet te herhalen. Je maakt het leerproces voor de ander minder en je ontkracht zo zelfs wat je zegt.’ Deze feedback krijg ik van een groepsgenoot op de tweede dag. Hij heeft gelijk denk ik meteen. Dit doe ik vaker. Ik bedank hem voor deze feedback.
Een ander groepslid geeft op de tweede dag aan dat ze last heeft van de herhaling die er soms plaatsvindt in het proces. Daardoor duren de evaluaties van onze activiteiten soms onnodig lang. Ze wordt uitgenodigd om zich uit te spreken als dat gebeurt. Op de derde dag als ik iets aan het toelichten ben, grijpt ze in; ‘ Ik heb het gevoel dat we aan het herhalen zijn’. Ze heeft gelijk.
Weerstand
Toch voel ik nog even iets van weerstand in mijzelf, een schurend gevoel in mijn keel. Want een groepsgenoot maakte net een reactie waarop ik merk dat hij mijn terugkoppeling anders interpreteert dan ik het bedoelde. Dit is precies wat er vaker gebeurt in mijn leven. Als ik het gevoel heb dat de ander me niet begrijpt, blijf ik de boodschap herhalen in de hoop dat de ander me uiteindelijk wel begrijpt. Daar spreekt mijn lief me ook geregeld op aan. Maar hoe nodig is het, voor mijzelf of de ander dat ik ‘ mijn punt’ kan maken. Wil mijn ego zich bevredigen? Maak ik het duidelijker door er nog meer woorden aan te geven? Nee, vaak leidt het vooral tot het tegenovergestelde. Is het niet handiger om eerst te begrijpen? Of het er soms gewoon bij te laten? Ik adem door en voel hoe de blokkade oplost. Nee, het is goed zo. De ander hoeft me niet altijd te begrijpen. Ook deze groepsgenoot bedank ik voor haar reactie.
Heb jij jezelf wel laten zien?
‘Ja’, antwoord ik uiteindelijk op haar vraag. ‘Ik ben echt mijzelf geweest de afgelopen dagen’. Het is voor mij gerelateerd aan de vraag: ‘Wie ben jij?’. Voor mijn burn-out wist ik niet wat er bedoeld werd met deze vraag. Pas toen ik in het zwarte gat zat, besefte ik dat mijn innerlijke leven niet parallel had gelopen met mijn uiterlijke leven. En niet alleen niet parallel, ik had gewoon geleefd zonder nog contact te hebben met mijn innerlijke mens. ‘Een holle huls’, noemde ik het, ogenschijnlijk sterk van buiten maar geen basis.
Déjà vu
Dus bij deze vraag op het einde van deze cursus, krijg ik bijna een déjà vu. Ik antwoord dat ik hier kom om te ervaren en niet op de voorgrond te staan. Hierdoor schreeuw ik mijn gedachtespinsels en ervaringen over mijzelf niet van de daken maar wie er naar vraagt, krijgt antwoord. En daarnaast sta ik open voor feedback maar zoek ik geen erkenning of goedkeuring bij anderen als het gaat om mij als persoon. Feedback vraag ik in het dagelijks leven geregeld omdat ik nieuwsgierig ben naar het perspectief van de ander. Daarom stel ik ook veel vragen. Om de situatie of de ander te begrijpen, niet zozeer om mijzelf beter te voelen.
Reflectie
Toch heb ik deze vraag voor de zekerheid mee naar huis genomen. Hij is te wezenlijk om niet serieus te nemen. Stilstaan en reflecteren kan nooit kwaad. Dus kan het zijn dat ik mijn ‘oude verdediging’ weer op aan het trekken ben, dacht ik in de auto. Dat ik me weer afsluit voor mijn buik?
Vertrouwen, liefde en in balans
Die zelfde avond na de cursus gaan we naar de verjaardag van een vriend van ons. Na een emotionele speech van zijn dochter, lopen de tranen over mijn wangen. Het voelt goed. Ik voel me goed. Het bevestigt mijn antwoord dat ik gegeven heb. Tijdens mijn burn-out heb ik geleerd heb dat het leven de moeite waard is door het aangaan van echte onderlinge verbindingen, maar niet door te voldoen aan (vermeende) verwachtingen van anderen. Sindsdien heb ik geleerd veiligheid, vertrouwen en liefde bij mezelf te vinden en dit uit te stralen naar mijn omgeving en niet andersom. En dat is precies wat ik gevoeld heb de afgelopen dagen. De lijn met mijn buik zit goed. Ik voel me in balans. Dankbaar voor dit leven, voor de ervaring van de afgelopen drie dagen.
Ervaringsleer is
Dit hele relaas bij elkaar is voor mij wat ervaringsleer doet. Het zet je weer even op scherp. Laat je nadenken over: ‘Wie ben ik en wat wil ik, voor mijzelf en in relatie tot anderen’. Het geeft voor mij ook aan dat je kunt leren en glanzen zonder te schuren, gewoon door vragen te stellen en goed te luisteren. Oftewel door je te gedragen zoals je je gedraagt en dan ontstaat er vanzelf allerlei moois.
En die kou? Die heb ik met glans doorstaan. Ode aan je kleden als een Michelinpoppetje 🙂
Zelf nieuwsgierig geworden naar ervaringsleer? Zie Team-focus.nl.
Mooi artikel Mirtel !!
Dankjewel Joop!
🙂
Bedankt dat we met je mee mogen “ervaren” .