Waarschijnlijk weet iedereen over wie ik het heb. Al dagen is het in het nieuws; de burgemeester van Maastricht Onno Hoes heeft een affaire of zelfs affaires gehad. Nieuws dat heel wat mensen bezig houdt.
Ik vind het hele gebeuren in ieder geval erg interessant. Niet of Onno Hoes nu wel of niet scharrelt en hoe interessant zijn blote torso is, wel hoe wij mensen naar de ander kijken en hoe snel een beeld kan veranderen. Kay van de Linde (spindoctor en in de begintijd van Leefbaar Nederland adviseur van Pim Fortuyn) omschreef het ongeveer als volgt bij RTL Late Night: ‘Men kent Onno Hoes als een degelijke nette bestuurder, nu lijkt er ook een andere kant aan zijn figuur te zitten, daardoor gaan mensen twijfelen, zich afvragen, wie ben jij nou? Er is een ongeschreven regel dat een bestuurder van onbesproken gedrag moet zijn. Mensen willen gewoon geen bestuurder waar een vlekje aan kleeft.’
Maar wat is een vlekje? Is dat als je niet leeft conform de algemeen geldende norm? Maar wat is die norm dan? De norm van jouw gezin, jouw wijk, provincie, land? Of de norm van jouw financiële ‘klasse’, geloofsovertuiging, geslacht of seksuele voorkeur? Zo kan ik nog wel even doorgaan. Feit is dat al naar gelang in welke groep je leeft of vertoeft, de afspraken van wat wel of niet kan, weer anders kunnen zijn. Voor zover ik weet is het tonen van je torso in de ‘mannelijke gay wereld’ (weet even niet hoe ik het anders zou moeten verwoorden) heel gebruikelijk. En meerdere partners hebben naast je huwelijk, is in sommige gemeenschappen ook heel normaal. Of is ‘een vlekje’ het hebben van een psychisch, fysiek of verstandelijk probleem? Gezien het gebruik van onze gezondheidszorg zijn er weinig mensen die niet af en toe een lichamelijk probleem hebben. En prof. dr. Damiaan Denys vertelt in zijn college ‘Waarom mag iedereen maar één uur per dag krankzinnig zijn?’ voor de Universiteit van Nederland dat 1 op 3 Europeanen voldoet aan een diagnose conform het diagnotische handboek van de psychiatrie. Wie blijft er dan over die geen ‘vlekje’ heeft?
Het lijkt er dus op dat er weinig mensen zijn die geen ‘vlekje’ hebben. Waarschijnlijk doen we vooral heel hard ons best om te doen ‘alsof’. Om de kracht van onze kwetsbaarheid te laten zien, ontstond, zoals je wellicht weet in oktober 2013, het initiatief Deel Je Verhaal. De eerste reacties waren zo positief dat we in januari zelfs starten met een podiumversie: een life/live platform om ieders verhaal ruimte te geven. Verhalen om te laten zien dat we allemaal onze ‘vlekjes’ hebben. Met vlekje bedoel ik; alles dat ons dwars kan zitten om niet het leven te leiden waar we energie van krijgen. Dat is voor de één misschien een ziekte (psychisch, fysiek, verstandelijk etc.), voor de ander een levensgebeurtenis (dood, adoptie, verhuizing etc.) of een overtuiging, waarde of norm waardoor je lange tijd niet deed wat je eigenlijk wilde (ik kan geen eigen bedrijf opzetten, ik moet met de kerst bij mijn moeder op bezoek terwijl ik liever op wintersport wil etc.). Aan de mensen op het podium wordt uitdrukkelijk gevraagd om deze beide kanten te belichten; het ‘vlekje’ maar juist ook wat geholpen heeft in het overwinnen hiervan.
Al heel wat mensen hebben hele kwetsbare en mooie verhalen gedeeld. Nu zijn de reacties overwegend positief. Alleen zie je de taboes voor het delen van ‘deze vlekjes’ ook bij dit initiatief naar boven drijven. Want waar spreek je wel over en waar niet? Zo gaven sommigen aan hun verhaal nooit te delen. Ook werden enkele verhalen na plaatsing op de site er weer van afgehaald toen bleek dat het een openbare groep was. Pas na plaatsing kwam het besef dat echt iedereen, dus ook de buurvrouw, dit verhaal kon lezen. Mensen vroegen mij of ik het niet erg vond dat ze hun verhaal niet deelden of weer weg hadden gehaald. Nee natuurlijk niet. Het gaat er bij Deel Je Verhaal niet om dat je MOET delen. Iedereen is vrij in het wel of niet delen van zijn/haar verhaal en ook in het wel of niet weer verwijderen van het verhaal. Waar ik wel nieuwsgierig naar ben, is de reden.
Welke overweging zorgt ervoor dat een verhaal, zo de moeite waard, toch niet gedeeld wordt? Is dit een bewuste keuze van de persoon zelf, of komt dit voort uit onbewuste aangeleerde overtuigingen (Bijv. omdat je nooit ‘de vuile was buitenhangt’ of dat je ‘het over bepaalde dingen beter niet kunt hebben’ etc)? Overtuigingen die je hebt meegekregen uit je omgeving, zonder dat je dit voor jezelf eens goed onder de loep genomen hebt. Vind jij de dingen die je geleerd hebt, vanuit het oogpunt van volwassene, ook nog zo? Heb je erover nagedacht wat het je kan brengen als je het anders zou doen dan je geleerd hebt? Een reden om iets niet te delen bleek in ieder geval: ‘hoe gaat de omgeving dan over mij denken en welke consequentie heeft dat’. Maar is bang zijn voor de reactie van de ander niet eigenlijk een signaal dat je er zelf nog niet helemaal klaar mee bent? Want openlijk vertellen dat je misschien een beetje naïef was, je lang hebt laten tegenhouden om je droom te leven of een inzinking hebt gehad, betekent ook voor jezelf erkennen dat je niet perfect bent (een overtuiging die veel mensen hebben, de ander hoeft dat niet te zijn maar jezelf het liefst toch wel…). En is bang zijn voor een negatieve consequentie van je verhaal niet eigenlijk een miskenning van je eigen ik, van jezelf, van jouw leven? En waarom veranderden mensen van gedachten na plaatsing? Een rode draad hierin was dat mensen inderdaad schrokken van de reactie van de omgeving. Er werd geroddeld, neerbuigend of onbegripvol gereageerd. Maar ook positieve reacties liet de delers schrikken. Een reactie in het algemeen, hoe dan ook, liet namelijk blijken dat het inderdaad gelezen werd dus ‘wat zouden anderen nu dan wel niet denken?’.
Hoe anderen over ons denken bepaalt in veel gevallen ons doen en laten. Onno Hoes heeft zijn seksuele leven waarschijnlijk om een reden niet gedeeld. Wetende dat dit niet gewaardeerd zou worden door zijn collega’s, niet handig was voor zijn publieke functie, of misschien gewoon omdat hij vond dat niemand hier wat mee te maken had. Wat zou Onno Hoes gedaan hebben als hij van te voren geweten had hoe het zou lopen? Wat als hij minder moeite had gedaan om ‘zijn verhaal’ afgeschermd te houden. Kay van de Linde vertelde bij RTL Late Night over Pim Fortuyn. Over dat hij, als onbekende politicus al gewoon open was over zijn geaardheid en flamboyante leven. Zo zelfverzekerd open, dat niemand reden had om hier nog iets van te vinden. Er was ook geen twijfel of zijn leven de uitoefening van zijn functie beperkte. Het was gewoon zo en daar kon niemand hem mee kwetsen. Kay van de Linde vervolgde: ‘We leven in een mediacratie, één groot glazen huis. Een foto is zo gemaakt. Alleen als je volledig transparant bent, dan is er niks waar zo’n ophef over kan ontstaan. En mochten mensen iets ontdekken, ben dan slim. Vertel gewoon in 1 keer je hele verhaal, gewoon alles op tafel, alle vragen beantwoorden en daarna is het klaar en kan iedereen weer over naar de orde van de dag.’
Ik vond het een heel goed advies. Volgens mij zou het een wereld van verschil maken als we allemaal transparant zouden zijn. Het zou in ieder geval veel minder interessant zijn voor roddelpers en omgeving om jouw kwetsbare moment van ‘anders zijn’ te vangen voor negatieve kritiek. Het zou zelfs helemaal niet meer interessant zijn volgens mij. Geen onduidelijkheid meer of je wel bent wie je voordoet dat je bent. En ‘vlekjes of anders zijn dan de ander’ zou dan niet alleen meer iets van de statistieken zijn zoals: zoveel % is psychisch ziek, homofiel, ondernemer, arm, rijk, heeft kanker, schulden etc., maar gewoon zichtbaar en bekend zijn. Hierdoor zou de focus van ‘hoe denkt de ander over mij en welke consequentie heeft dit’ wellicht verlegd worden naar ‘hé, dat heb ik ook, kan ik je ergens mee helpen?’.
Een bestuurder van onbesproken gedrag? Onhaalbaar. Ik zou zeggen: Onno Hoes is net zoals wij, een mens met een ‘vlekje’, gelukkig maar!
Wat vind jij?
